Μια χωρα κοιταζει ψηλα… ή κλεινει τα ματια?

Σάββατο 30 Μαΐου.

Η ημέρα που μάλλον θα θυμάμαι πάντα για την αντιφατική της φύση. Την ημέρα που στα περισσότερα newsfeeds στο Facebook θα συναντήσει κάποιος δύο κυρίαρχες ειδήσεις. Ένα πρωτοσέλιδο εφημερίδας μοιρασμένο στην μέση. 

Σήμερα η NASA με την SpaceX πραγματοποιεί την πρώτη επανδρωμένη αποστολή στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό από Αμερικανικό έδαφος έπειτα από εννέα ολόκληρα χρόνια. Έπειτα από ακύρωση της αποστολής στις 28 Μαΐου λόγω κακών καιρικών συνθηκών που δεν επέτρεψαν στους Robert Behnken και Douglas Hurley να ξεκινήσουν το ταξίδι τους, η μέρα αυτή που περίμεναν επιτέλους έφτασε. Το όνειρο τόσων ανθρώπων που δούλεψαν όλα αυτά τα χρόνια στην εξερεύνηση του διαστήματος, βάζοντας ο καθένας από ένα λιθαράκι για να πάει ο άνθρωπος λίγο πιο μακριά και να μάθει λίγο περισσότερο τον κόσμο που τον περιβάλλει, συνεχίζεται ακάθεκτο και πιο ζωντανό από ποτέ. Και είναι άξιο απορίας πώς δεν κατέχει την πρώτη θέση σε όλες τις εφημερίδες των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής.

Δυστυχώς είναι ακόμα η μέρα που η ίδια αυτή χώρα ταλανίζεται από διαδηλώσεις, λεηλασίες, αστυνομική βία και γενικότερες βιαιοπραγίες σε πολλές από τις μεγαλουπόλεις της. Ο λόγος δεν είναι η ανεργία που περιμένει στην γωνία ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού από τα αναγκαστικά μέτρα που ελήφθησαν για την καταπολέμηση της πανδημίας. Δεν είναι κάποια αποκαθήλωση τυραννικής ή καταχρηστικής κυβέρνησης, ούτε η κατάληψη της εξουσίας από τον λαό. Η αιτία δυστυχώς είναι πολύ πιο απλή. 

Είναι το ίδιο το δικαίωμα στην ζωή.

Πριν από λίγες μέρες, ο George Floyd, ένας Αφροαμερικανός πολίτης, αφήνει την τελευταία του πνοή ξαπλωμένος στον δρόμο, έχοντας στα χέρια του χειροπέδες, και τρεις αστυνομικούς να κάθονται με τα γόνατα πάνω του, ο ένας εκ των οποίων τον πιέζει στον λαιμό με αποτέλεσμα να μην τον αφήνει να ανασάνει. Έπειτα από επανειλημμένες παρακλήσεις από τον ίδιο αλλά και από περαστικούς να τον αφήσουν να αναπνεύσει και να μην τον σκοτώσουν έτσι, οι αστυνομικοί παραμένουν ακλόνητοι στο “πόστο” τους. Ένας τέταρτος είναι υπεύθυνος να κρατήσει σε απόσταση το εξαγριωμένο πλήθος ώστε να ολοκληρώσουν την αποστολή τους. Ώστε να αφαιρέσουν μια ζωή. Το έγκλημα του Floyd δεν είναι ούτε η απόπειρα χρήσης ενός πλαστού χαρτονομίσματος, ούτε ότι βρισκόταν υπό την επήρεια αλκοόλ. Το έγκλημα που διέπραξε ήταν το χρώμα του δέρματος του.

Πώς γίνεται όμως να συνυπάρχουν σε μια χώρα αυτές οι δυο ειδήσεις? Θα ήταν ίσως βολικό να υποβαθμίσουμε την κατάσταση και να πούμε ότι συμβαίνει μόνο στην Αμερική. Ή και σε μεμονωμένες περιπτώσεις ανθρώπων σε αυτή την χώρα. Αν, όμως, συνεχίσουμε να ζούμε την ζωή μας διακατεχόμενοι από τον στρουθοκαμηλισμό των προηγούμενων χρόνων, τότε τα πράγματα θα οδεύσουν με μαθηματική ακρίβεια προς το χειρότερο. Για πόσο ακόμα θα βλέπουμε βίντεο ανθρώπων να χάνουν την ζωή τους και να λέμε “Ναι, αλλά να δω τι έκανε πρώτα και μετά θα σου πω…”? Να χάνουν την ζωή τους από τα ίδια άτομα που έχουν πάρει όρκο να τους προστατέψουν? Που (σύμφωνα με τις κυβερνήσεις) έχουν εκπαιδευτεί με τον πλέον κατάλληλο τρόπο να εκτονώνουν τις δύσκολες αυτές καταστάσεις που καλούνται να αντιμετωπίσουν. Πάντα με γνώμονα την ανθρώπινη ζωή. Γιατί αυτή οφείλουν να προστατέψουν. Όχι την λευκή, ή την μαύρη. Την ζωή.

Επιστρέφοντας στο θέμα της εξερεύνησης του υπόλοιπου γνωστού σε εμάς κόσμου, το θέμα μοιάζει ελλιπούς σημασίας μπροστά σε αυτά τα τεκταινόμενα. Πενήντα ένα χρόνια από τότε που ο Neil Armstrong πάτησε για πρώτη φορά στο φεγγάρι λέγοντας μια από τις πιο διάσημες προτάσεις στην σύγχρονη ιστορία οι ειδήσεις που πρωτοστατούν στα μέσα δεν φαίνεται να είναι τόσο διαφορετικές. Ειρηνικές διαδηλώσεις συνέβαιναν και στο “μακρινό” 1969, καθώς τα κατώτερα κοινωνικά στρώματα, στα οποία ανήκε η πλειοψηφία των Αφροαμερικανών, πάλευε για την επιβίωση. “Whitey On The Moon” ήταν το τραγούδι που παρουσίαζε την εξαθλίωση που βίωναν οι χαμηλές τάξεις της Αμερικής την στιγμή του η ανθρωπότητα έκανε το μεγαλύτερό της βήμα προς τα εμπρός. Ένα βήμα μπροστά, και δύο προς τα πίσω. 

Πώς γίνεται λοιπόν μισό αιώνα αργότερα να συνυπάρχουν αυτές οι δυο ειδήσεις, όχι απλώς στην ίδια χώρα, αλλά στον ίδιο πλανήτη? Τι πρωταγωνιστεί? Η πρόοδος του ανθρώπινου πολιτισμού, ή η αφαίρεση του βασικότερου δικαιώματος του ανθρώπου? Από την μία πλευρά έχουμε την επιστημονική προσέγγιση, την εξερεύνηση του σύμπαντος, την γνώση. Το να κοιτάμε το άγνωστο στα μάτια και να μην το φοβόμαστε. Και από την άλλη έχουμε τον πρωτόγονο φόβο της διαφορετικότητας. Την φυλετική διάκριση. Την πεποίθηση ότι ανάλογα με τον τόπο στον οποίο γεννηθήκαμε, την γλώσσα την οποία μιλάμε, το χρώμα του δέρματός μας ή εξαιτίας οποιουδήποτε άλλου τυχαίου παράγοντα αξίζουμε περισσότερα δικαιώματα από κάποιους άλλους. Κάποιους “άτυχους”. Και σαν να μην έφτανε αυτό, τους μισούμε κιόλας. Τους υποτιμούμε. Τους σκοτώνουμε.

Και μετά κοιτάμε ψηλά στον ουρανό. Κοιτάμε τα αστέρια. Αναρωτιόμαστε τι μπορεί να υπάρχει πέρα από αυτά. Πολλοί από εμάς ελπίζουμε να ζήσουμε κάποια “επαφή” στη ζωή μας με κάποιον άλλο πολιτισμό. Πιστεύουμε ότι είμαστε έτοιμοι γι’ αυτό. Ξεχνάμε να έρθουμε σε επαφή με τους τόσους διαφορετικούς πολιτισμούς στο ίδιο μας το σπίτι. Απ’ ότι φαίνεται ένα σημαντικό κομμάτι του πληθυσμού διδαχτήκαμε ότι είμαστε ανώτεροι, και αξίζουμε περισσότερο. Χωρίς να έχουμε κάποια επιστημονική ή ιστορική βάση γι’ αυτό. Χωρίς κάποιον λόγο.

Οι δύο αυτές καταστάσεις, όσο παράξενο και να μας ακούγεται, προφανώς τελικά μπορούν και συνυπάρχουν την σήμερον ημέρα. Δεν είναι λογικό όμως να συνεχίσουν έτσι. Όσο προοδεύει η τεχνολογία πρέπει να βελτιώνεται και το παιδευτικό μας επίπεδο. Δεν γίνεται να εμμένουμε σε δόγματα που γυρνάνε τον πολιτισμό πολλά χρόνια πίσω και θυμίζουν εποχές πολύ πιο σκοτεινές.  

Θέλω να πιστεύω ότι η κοινωνία μας μπορεί να φτάσει στο σημείο που να μην διακατέχεται πλέον από τέτοια παράδοξα. Η φύση αυτής της κοινωνίας δεν θα περιορίζεται σε σύνορα χωρών ή ηπείρων. Θα αναζητούμε όλοι, ενωμένοι να εξελίξουμε τον ανθρώπινο πολιτισμό, και να μην σταματήσουμε ποτέ. Να λύσουμε τα “επίγεια” αυτά προβλήματα, που εν έτη 2020 δεν έχουν θέση σε καμία κοινωνία. Και να αναζητήσουμε νέες προκλήσεις να αντιμετωπίσουμε. Να μην σταματάμε να ονειρευόμαστε. Και να μην υπάρχει κανείς που να μπορεί να μας στερήσει τα όνειρα. Να πατάμε γερά στο έδαφος και να κοιτάμε ψηλά.

Και να μπορούμε να αναπνεύσουμε.

 Όλοι μαζί. Σαν μια γροθιά

Κωνσταντίνος Ντόγκας, Σχολή Ηλεκτρολόγων Μηχανικών & Μηχανικών Υπολογιστών, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο